Terapia poznawczo behawioralna zamartwianie się

Co jak sobie nie poradzę?

Co jak się spóźnię?

Nie mam pewności…

Jeśli milczy, bo coś się stało?

A jeśli...

Możliwe, że czytając te pytania, zauważasz, że takie lub podobne towarzyszą Ci regularnie. Martwić się można dosłownie o wszystko, ale czy zawsze ma to sens? Wiele osób zamartwiających się może nawet nie zdawać sobie sprawy, że cierpi z powodu zaburzenia lękowego uogólnionego. Jest to zaburzenie, które dotyczyć może osób w każdym wieku. W rozmowie z nimi można dowiedzieć się, że martwią się od zawsze, pamiętają siebie jeszcze z czasów dzieciństwa przeżywających nowe wydarzenia, doświadczających niepokoju i napięcia.

Jak rozpoznajemy GAD?

...czyli zaburzenie lękowe uogólnione

Martwienie się może występować również w innych zaburzeniach psychicznych. Nie każde zmartwienie oznacza również, że mamy do czynienia z zaburzeniem lękowym. Czym właściwie jest zaburzenie lękowe uogólnione? W dalszej części tekstu będę posługiwać się skrótem GAD podchodzącym od angielskiej nazwy tego zaburzenia: generalized anxiety disorder. Nazwa trafiona, ponieważ samo zaburzenie wydaje się być utrudniającym wielu ludziom życie „gadem”.

GAD opisują kryteria diagnostyczne, poniżej przytaczam te według klasyfikacji DSM-5, do każdego punktu dopisuję poniżej krótki komentarz.

A. Nadmierny lęk lub obawy przed przyszłymi wydarzeniami, występujący często (częściej występuje niż nie występuje) przez okres co najmniej 6 miesięcy, dotyczący codziennych aktywności (szkoła, praca itd).

Tutaj chodzi o to, że osoby martwią się o wydarzenia z życia codziennego, o te które mogą mieć miejsce w przyszłości, tworzą liczne czarne scenariusze, próbują się przygotować do przewidywanych negatywnych wyobrażeń. Mogą martwić się o pracę, o zdrowie, o relacje, o szkołę, o wakacje, o spóźnienie, o martwienie się i tak dalej…

B. Dana osoba nie jest w stanie poradzić sobie z objawami i ich kontrolować.

Osoby zamartwiające się mają trudność z przerwaniem ciągu myśli, w których występuje martwienie się, wiele osób mówi o tym, że martwienie się potrafi zajmować im kilka godzin dziennie i często utrudnia im możliwość skupienia się na zaplanowanych czynnościach.

C. Lęk lub obawy są związane z trzema (lub więcej) symptomami, wymienionymi poniżej (a przynajmniej niektóre z tych symptomów są częste – częściej występują niż nie występują – w okresie co najmniej 6 miesięcy): (1) Niepokój psychoruchowy, nerwowość lub napięcie emocjonalne. (2) Łatwe męczenie się. (3) Problemy z koncentracją uwagi lub uczucie pustki w głowie. (4) Drażliwość. (5) Wzmożone napięcie mięśniowe. (6) Problemy z zasypianiem, wstawaniem lub niespokojny sen/niewysypianie się.

Osoby cierpiące z powodu GAD obserwują u siebie liczne dolegliwości somatyczne: bóle brzucha, bóle głowy, dyskomfort w okolicy klatki piersiowej, wzmożoną potliwość, trudności z zasypianiem i/lub wybudzanie w nocy, bóle i nadmierne napięcie mięśni, szybką męczliwość, trudność z usiedzeniem w jednym miejscu (napięcie) i inne. Dolegliwości somatyczne towarzyszą lękowi. Wiele osób zanim podejmie decyzję o zgłoszeniu się do lekarza psychiatry lub psychoterapeuty poszukuje pomocy u lekarzy innych specjalizacji, poddaje się licznym badaniom mogącym wyjaśnić przyczyny ich dolegliwości. Często dolegliwości somatyczne dopiero po dłuuuuugim czasie zaczyna się postrzegać jako problem wynikający z przeżywania długotrwałego niepokoju.

D. Do symptomów można również zaliczyć nudności, wymioty i przewlekłe bóle brzucha.

E. Zaburzenia nie można przypisać skutkom działania substancji (np. używek, leków), ani następstwom innych chorób (np. nadczynność tarczycy).

Niektóre choroby somatyczne oraz substancje psychoaktywne mogą powodować objawy: lęk, dolegliwości somatyczne towarzyszące lękowi, obniżony nastrój. Ważne jest wykluczenie innych przyczyn dolegliwości i różnicowanie GAD z innymi chorobami nim określi się diagnozę.

F. Zaburzenie nie może być łatwiejsze do wyjaśnienia obecnością innych zaburzeń psychicznych takich, jak zespół lęku napadowego, fobia społeczna, odosobnienie od osób bliskich, przyrost wagi w przebiegu jadłowstrętu psychicznego, zaburzenia somatyzacyjne lub przekonanie o obecności poważnej choroby somatycznej (hipochondria) etc.

Zaburzenie lękowe uogólnione może współwystępować z lękiem napadowym oraz innymi zaburzeniami lękowymi oraz zaburzeniami depresyjnymi, ważne jest jednak przeprowadzenie dokładnego wywiadu oraz dodatkowych badań, które pozwolą wykluczyć i jednocześnie lepiej zrozumieć dolegliwości.

W innym poście > tutaj< piszę jak nasze zachowanie i przekonania mogą powodować, że trudno nam się wyrwać z pułapki zamartwiania się.

Bibliografia:

Gałecki P., Pilecki M., Rymaszewska J. i wsp. (wyd. red. pol.): Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5. Wyd. V. 2013: 270–275

t.reść artykułu

Zamartwianie się - zaburzenie lękowe uogólnione GAD